‘‘อยํ โข สา, มาริส, อาฏานาฏิยา รกฺขา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายฯ หนฺท จ ทานิ มยํ, มาริส, คจฺฉาม พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียา’’ติฯ ‘‘ยสฺสทานิ ตุมฺเห มหาราชาโน กาลํ มญฺญถา’’ติฯ

[284] อถ โข จตฺตาโร มหาราชา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ เตปิ โข ยกฺขา อุฏฺฐายาสนา อปฺเปกจฺเจ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุ ฯ อปฺเปกจฺเจ เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา ตตฺเถวนฺตรธายิํสูติฯ

ปฐมภาณวาโร นิฏฺฐิโตฯ

ทุติยภาณวาโร

[285] อถ โข ภควา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อิมํ, ภิกฺขเว, รตฺติํ จตฺตาโร มหาราชา มหติยา จ ยกฺขเสนาย มหติยา จ คนฺธพฺพเสนาย มหติยา จ กุมฺภณฺฑเสนาย มหติยา จ นาคเสนาย จตุทฺทิสํ รกฺขํ ฐเปตฺวา จตุทฺทิสํ คุมฺพํ ฐเปตฺวา จตุทฺทิสํ โอวรณํ ฐเปตฺวา อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ คิชฺฌกูฏํ ปพฺพตํ โอภาเสตฺวา เยนาหํ เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา มํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เตปิ โข, ภิกฺขเว, ยกฺขา อปฺเปกจฺเจ มํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ มยา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ เยนาหํ เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ

[286] ‘‘เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข, ภิกฺขเว, เวสฺสวโณ มหาราชา มํ เอตทโวจ – ‘สนฺติ หิ, ภนฺเต, อุฬารา ยกฺขา ภควโต อปฺปสนฺนา…เป.… สนฺติ หิ , ภนฺเต นีจา ยกฺขา ภควโต ปสนฺนาฯ เยภุยฺเยน โข ปน, ภนฺเต, ยกฺขา อปฺปสนฺนาเยว ภควโตฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ภควา หิ, ภนฺเต, ปาณาติปาตา เวรมณิยา ธมฺมํ เทเสติ… สุราเมรยมชฺชปฺปมาทฏฺฐานา เวรมณิยา ธมฺมํ เทเสติฯ เยภุยฺเยน โข ปน, ภนฺเต, ยกฺขา อปฺปฏิวิรตาเยว ปาณาติปาตา… อปฺปฏิวิรตา สุราเมรยมชฺชปฺปมาทฏฺฐานาฯ เตสํ ตํ โหติ อปฺปิยํ อมนาปํฯ สนฺติ หิ, ภนฺเต, ภควโต สาวกา อรญฺญวนปตฺถานิ ปนฺตานิ เสนาสนานิ ปฏิเสวนฺติ อปฺปสทฺทานิ อปฺปนิคฺโฆสานิ วิชนวาตานิ มนุสฺสราหสฺเสยฺยกานิ ปฏิสลฺลานสารุปฺปานิฯ ตตฺถ สนฺติ อุฬารา ยกฺขา นิวาสิโน, เย อิมสฺมิํ ภควโต ปาวจเน อปฺปสนฺนา, เตสํ ปสาทาย อุคฺคณฺหาตุ, ภนฺเต, ภควา อาฏานาฏิยํ รกฺขํ ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายา’ติฯ อธิวาเสสิํ โข อหํ, ภิกฺขเว, ตุณฺหีภาเวนฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวสฺสวโณ มหาราชา เม อธิวาสนํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อาฏานาฏิยํ รกฺขํ อภาสิ –

[287] ‘วิปสฺสิสฺส จ นมตฺถุ, จกฺขุมนฺตสฺส สิรีมโตฯ

สิขิสฺสปิ จ นมตฺถุ, สพฺพภูตานุกมฺปิโนฯ

‘เวสฺสภุสฺส จ นมตฺถุ, นฺหาตกสฺส ตปสฺสิโน;

นมตฺถุ กกุสนฺธสฺส, มารเสนาปมทฺทิโนฯ

‘โกณาคมนสฺส นมตฺถุ, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต;

กสฺสปสฺส จ นมตฺถุ, วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิฯ

‘องฺคีรสสฺส นมตฺถุ, สกฺยปุตฺตสฺส สิรีมโต;

โย อิมํ ธมฺมํ เทเสสิ, สพฺพทุกฺขาปนูทนํฯ

‘เย จาปิ นิพฺพุตา โลเก, ยถาภูตํ วิปสฺสิสุํ;

เต ชนา อปิสุณาถ, มหนฺตา วีตสารทาฯ

‘หิตํ เทวมนุสฺสานํ, ยํ นมสฺสนฺติ โคตมํ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ

[288] ‘ยโต อุคฺคจฺฉติ สูริโย, อาทิจฺโจ มณฺฑลี มหาฯ

ยสฺส จุคฺคจฺฉมานสฺส, สํวรีปิ นิรุชฺฌติ;

ยสฺส จุคฺคเต สูริเย, ‘‘ทิวโส’’ติ ปวุจฺจติฯ

‘รหโทปิ ตตฺถ คมฺภีโร, สมุทฺโท สริโตทโก;

เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, ‘‘สมุทฺโท สริโตทโก’’ฯ

‘อิโต ‘‘สา ปุริมา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;

ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ

‘คนฺธพฺพานํ อธิปติ, ‘‘ธตรฏฺโฐ’’ติ นามโส;

รมตี นจฺจคีเตหิ, คนฺธพฺเพหิ ปุรกฺขโตฯ

‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;

อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ

‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;

ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ

‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;

กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;

สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺสา เอวํ วเทมเสฯ

‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ

[289] ‘เยน เปตา ปวุจฺจนฺติ, ปิสุณา ปิฏฺฐิมํสิกาฯ

ปาณาติปาติโน ลุทฺทา, โจรา เนกติกา ชนาฯ

‘อิโต ‘‘สา ทกฺขิณา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;

ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ

‘กุมฺภณฺฑานํ อธิปติ, ‘‘วิรูฬฺโห’’ อิติ นามโส;

รมตี นจฺจคีเตหิ, กุมฺภณฺเฑหิ ปุรกฺขโตฯ

‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;

อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ

‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;

ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ

‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;

กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;

สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ

‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ

[290] ‘ยตฺถ โจคฺคจฺฉติ สูริโย, อาทิจฺโจ มณฺฑลี มหาฯ

ยสฺส โจคฺคจฺฉมานสฺส, ทิวโสปิ นิรุชฺฌติ;

ยสฺส โจคฺคเต สูริเย, ‘‘สํวรี’’ติ ปวุจฺจติฯ

‘รหโทปิ ตตฺถ คมฺภีโร, สมุทฺโท สริโตทโก;

เอวํ ตํ ตตฺถ ชานนฺติ, สมุทฺโท สริโตทโกฯ

‘อิโต ‘‘สา ปจฺฉิมา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;

ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ

‘นาคานญฺจ อธิปติ, ‘‘วิรูปกฺโข’’ติ นามโส;

รมตี นจฺจคีเตหิ, นาเคเหว ปุรกฺขโตฯ

‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;

อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ

‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;

ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ

‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;

กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;

สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ

‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตมํ’’ฯ

[291] ‘เยน อุตฺตรกุรุวฺโห, มหาเนรุ สุทสฺสโนฯ

มนุสฺสา ตตฺถ ชายนฺติ, อมมา อปริคฺคหาฯ

‘น เต พีชํ ปวปนฺติ, นาปิ นียนฺติ นงฺคลา;

อกฏฺฐปากิมํ สาลิํ, ปริภุญฺชนฺติ มานุสาฯ

‘อกณํ อถุสํ สุทฺธํ, สุคนฺธํ ตณฺฑุลปฺผลํ;

ตุณฺฑิกีเร ปจิตฺวาน, ตโต ภุญฺชนฺติ โภชนํฯ

‘คาวิํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;

ปสุํ เอกขุรํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ

‘อิตฺถิํ วา วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;

ปุริสํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ

‘กุมาริํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํ;

กุมารํ วาหนํ กตฺวา, อนุยนฺติ ทิโสทิสํฯ

‘เต ยาเน อภิรุหิตฺวา,

สพฺพา ทิสา อนุปริยายนฺติ;

ปจารา ตสฺส ราชิโนฯ

‘หตฺถิยานํ อสฺสยานํ,

ทิพฺพํ ยานํ อุปฏฺฐิตํ;

ปาสาทา สิวิกา เจว,

มหาราชสฺส ยสสฺสิโนฯ

‘ตสฺส จ นครา อหุ,

อนฺตลิกฺเข สุมาปิตา;

อาฏานาฏา กุสินาฏา ปรกุสินาฏา,

นาฏสุริยา ปรกุสิฏนาฏาฯ

‘อุตฺตเรน กสิวนฺโต,

ชโนฆมปเรน จ;

นวนวุติโย อมฺพรอมฺพรวติโย,

อาฬกมนฺทา นาม ราชธานีฯ

‘กุเวรสฺส โข ปน, มาริส, มหาราชสฺส วิสาณา นาม ราชธานี;

ตสฺมา กุเวโร มหาราชา, ‘‘เวสฺสวโณ’’ติ ปวุจฺจติฯ

‘ปจฺเจสนฺโต ปกาเสนฺติ, ตโตลา ตตฺตลา ตโตตลา;

โอชสิ เตชสิ ตโตชสี, สูโร ราชา อริฏฺโฐ เนมิฯ

‘รหโทปิ ตตฺถ ธรณี นาม, ยโต เมฆา ปวสฺสนฺติ;

วสฺสา ยโต ปตายนฺติ, สภาปิ ตตฺถ สาลวตี นามฯ

‘ยตฺถ ยกฺขา ปยิรุปาสนฺติ, ตตฺถ นิจฺจผลา รุกฺขา;

นานา ทิชคณา ยุตา, มยูรโกญฺจาภิรุทา;

โกกิลาทีหิ วคฺคุหิฯ

‘ชีวญฺชีวกสทฺเทตฺถ, อโถ โอฏฺฐวจิตฺตกา;

กุกฺกุฏกา กุฬีรกา, วเน โปกฺขรสาตกาฯ

‘สุกสาฬิก สทฺเทตฺถ, ทณฺฑมาณวกานิ จ;

โสภติ สพฺพกาลํ สา, กุเวรนฬินี สทาฯ

‘อิโต ‘‘สา อุตฺตรา ทิสา’’, อิติ นํ อาจิกฺขตี ชโน;

ยํ ทิสํ อภิปาเลติ, มหาราชา ยสสฺสิ โสฯ

‘ยกฺขานญฺจ อธิปติ, ‘‘กุเวโร’’ อิติ นามโส;

รมตี นจฺจคีเตหิ, ยกฺเขเหว ปุรกฺขโตฯ

‘ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, เอกนามาติ เม สุตํ;

อสีติ ทส เอโก จ, อินฺทนามา มหพฺพลาฯ

‘เต จาปิ พุทฺธํ ทิสฺวาน, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุนํ;

ทูรโตว นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ

‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;

กุสเลน สเมกฺขสิ, อมนุสฺสาปิ ตํ วนฺทนฺติ;

สุตํ เนตํ อภิณฺหโส, ตสฺมา เอวํ วเทมเสฯ

‘‘ชินํ วนฺทถ โคตมํ, ชินํ วนฺทาม โคตมํ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, พุทฺธํ วนฺทาม โคตม’’นฺติฯ

[292] ‘อยํ โข สา, มาริส , อาฏานาฏิยา รกฺขา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายฯ

ยสฺส กสฺสจิ, มาริส, ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา อุปาสกสฺส วา อุปาสิกาย วา อยํ อาฏานาฏิยา รกฺขา สุคฺคหิตา ภวิสฺสติ สมตฺตา ปริยาปุตา ตํ เจ อมนุสฺโส ยกฺโข วา ยกฺขินี วา…เป.… คนฺธพฺโพ วา คนฺธพฺพี วา…เป.… กุมฺภณฺโฑ วา กุมฺภณฺฑี วา…เป.… นาโค วา นาคี วา นาคโปตโก วา นาคโปติกา วา นาคมหามตฺโต วา นาคปาริสชฺโช วา นาคปจาโร วา, ปทุฏฺฐจิตฺโต ภิกฺขุํ วา ภิกฺขุนิํ วา อุปาสกํ วา อุปาสิกํ วา คจฺฉนฺตํ วา อนุคจฺเฉยฺย, ฐิตํ วา อุปติฏฺเฐยฺย, นิสินฺนํ วา อุปนิสีเทยฺย, นิปนฺนํ วา อุปนิปชฺเชยฺยฯ น เม โส, มาริส, อมนุสฺโส ลเภยฺย คาเมสุ วา นิคเมสุ วา สกฺการํ วา ครุการํ วาฯ น เม โส, มาริส, อมนุสฺโส ลเภยฺย อาฬกมนฺทาย นาม ราชธานิยา วตฺถุํ วา วาสํ วาฯ น เม โส, มาริส, อมนุสฺโส ลเภยฺย ยกฺขานํ สมิติํ คนฺตุํฯ อปิสฺสุ นํ, มาริส, อมนุสฺสา อนาวยฺหมฺปิ นํ กเรยฺยุํ อวิวยฺหํฯ อปิสฺสุ นํ, มาริส, อมนุสฺสา อตฺตาหิ ปริปุณฺณาหิ ปริภาสาหิ ปริภาเสยฺยุํฯ อปิสฺสุ นํ, มาริส, อมนุสฺสา ริตฺตํปิสฺส ปตฺตํ สีเส นิกฺกุชฺเชยฺยุํฯ อปิสฺสุ นํ, มาริส, อมนุสฺสา สตฺตธาปิสฺส มุทฺธํ ผาเลยฺยุํฯ สนฺติ หิ, มาริส, อมนุสฺสา จณฺฑา รุทฺธา รภสา, เต เนว มหาราชานํ อาทิยนฺติ, น มหาราชานํ ปุริสกานํ อาทิยนฺติ, น มหาราชานํ ปุริสกานํ ปุริสกานํ อาทิยนฺติฯ เต โข เต, มาริส, อมนุสฺสา มหาราชานํ อวรุทฺธา นาม วุจฺจนฺติฯ เสยฺยถาปิ, มาริส, รญฺโญ มาคธสฺส วิชิเต มหาโจราฯ เต เนว รญฺโญ มาคธสฺส อาทิยนฺติ, น รญฺโญ มาคธสฺส ปุริสกานํ อาทิยนฺติ, น รญฺโญ มาคธสฺส ปุริสกานํ ปุริสกานํ อาทิยนฺติฯ เต โข เต, มาริส, มหาโจรา รญฺโญ มาคธสฺส อวรุทฺธา นาม วุจฺจนฺติฯ เอวเมว โข, มาริส, สนฺติ อมนุสฺสา จณฺฑา รุทฺธา รภสา, เต เนว มหาราชานํ อาทิยนฺติ, น มหาราชานํ ปุริสกานํ อาทิยนฺติ, น มหาราชานํ ปุริสกานํ ปุริสกานํ อาทิยนฺติฯ เต โข เต, มาริส, อมนุสฺสา มหาราชานํ อวรุทฺธา นาม วุจฺจนฺติฯ โย หิ โกจิ, มาริส, อมนุสฺโส ยกฺโข วา ยกฺขินี วา…เป.… คนฺธพฺโพ วา คนฺธพฺพี วา…เป.… กุมฺภณฺโฑ วา กุมฺภณฺฑี วา…เป.… นาโค วา นาคี วา…เป.… ปทุฏฺฐจิตฺโต ภิกฺขุํ วา ภิกฺขุนิํ วา อุปาสกํ วา อุปาสิกํ วา คจฺฉนฺตํ วา อุปคจฺเฉยฺย, ฐิตํ วา อุปติฏฺเฐยฺย, นิสินฺนํ วา อุปนิสีเทยฺย, นิปนฺนํ วา อุปนิปชฺเชยฺยฯ

อิเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ อุชฺฌาเปตพฺพํ วิกฺกนฺทิตพฺพํ วิรวิตพฺพํ – ‘อยํ ยกฺโข คณฺหาติ, อยํ ยกฺโข อาวิสติ, อยํ ยกฺโข เหเฐติ, อยํ ยกฺโข วิเหเฐติ, อยํ ยกฺโข หิํสติ, อยํ ยกฺโข วิหิํสติ, อยํ ยกฺโข น มุญฺจตี’ติฯ

[293] ‘กตเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ?

‘อินฺโท โสโม วรุโณ จ, ภารทฺวาโช ปชาปติ;

จนฺทโน กามเสฏฺโฐ จ, กินฺนุฆณฺฑุ นิฆณฺฑุ จฯ

‘ปนาโท โอปมญฺโญ จ, เทวสูโต จ มาตลิ;

จิตฺตเสโน จ คนฺธพฺโพ, นโฬ ราชา ชเนสโภฯ

‘สาตาคิโร เหวมโต, ปุณฺณโก กรติโย คุโฬ;

สิวโก มุจลินฺโท จ, เวสฺสามิตฺโต ยุคนฺธโรฯ

‘โคปาโล สุปฺปโรโธ จ, หิริ เนตฺติ จ มนฺทิโย;

ปญฺจาลจณฺโฑ อาฬวโก, ปชฺชุนฺโน สุมโน สุมุโข;

ทธิมุโข มณิ มาณิวโร ทีโฆ, อโถ เสรีสโก สหฯ

‘อิเมสํ ยกฺขานํ มหายกฺขานํ เสนาปตีนํ มหาเสนาปตีนํ อุชฺฌาเปตพฺพํ วิกฺกนฺทิตพฺพํ วิรวิตพฺพํ – ‘‘อยํ ยกฺโข คณฺหาติ, อยํ ยกฺโข อาวิสติ, อยํ ยกฺโข เหเฐติ, อยํ ยกฺโข วิเหเฐติ, อยํ ยกฺโข หิํสติ, อยํ ยกฺโข วิหิํสติ, อยํ ยกฺโข น มุญฺจตี’’ติฯ อยํ โข, มาริส, อาฏานาฏิยา รกฺขา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายฯ หนฺท จ ทานิ มยํ, มาริส, คจฺฉาม, พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียา’’’ติฯ ‘‘‘ยสฺส ทานิ ตุมฺเห มหาราชาโน กาลํ มญฺญถา’’’ติฯ

[294] ‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร มหาราชา อุฏฺฐายาสนา มํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ เตปิ โข, ภิกฺขเว, ยกฺขา อุฏฺฐายาสนา อปฺเปกจฺเจ มํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ มยา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุ, สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ เยนาหํ เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ

อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา ตตฺเถวนฺตรธายิํสุฯ

[295] ‘‘อุคฺคณฺหาถ , ภิกฺขเว, อาฏานาฏิยํ รกฺขํฯ ปริยาปุณาถ, ภิกฺขเว, อาฏานาฏิยํ รกฺขํฯ ธาเรถ, ภิกฺขเว, อาฏานาฏิยํ รกฺขํฯ อตฺถสํหิตา [อตฺถสํหิตายํ (สฺยา.)], ภิกฺขเว, อาฏานาฏิยา รกฺขา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนํ อุปาสกานํ อุปาสิกานํ คุตฺติยา รกฺขาย อวิหิํสาย ผาสุวิหารายา’’ติฯ อิทมโวจ ภควาฯ อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติฯ

อาฏานาฏิยสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ

10. สงฺคีติสุตฺตํ

[296] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา มลฺเลสุ จาริกํ จรมาโน มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ เยน ปาวา นาม มลฺลานํ นครํ ตทวสริฯ ตตฺร สุทํ ภควา ปาวายํ วิหรติ จุนฺทสฺส กมฺมารปุตฺตสฺส อมฺพวเนฯ

อุพฺภตกนวสนฺธาคารํ

[297] เตน โข ปน สมเยน ปาเวยฺยกานํ มลฺลานํ อุพฺภตกํ นาม นวํ สนฺธาคารํ [สนฺถาคารํ (สี. ปี.), สณฺฐาคารํ (สฺยา. กํ.)] อจิรการิตํ โหติ อนชฺฌาวุฏฺฐํ [อนชฺฌาวุตฺถํ (สี. สฺยา. ปี. ก.)] สมเณน วา พฺราหฺมเณน วา เกนจิ วา มนุสฺสภูเตนฯ อสฺโสสุํ โข ปาเวยฺยกา มลฺลา – ‘‘ภควา กิร มลฺเลสุ จาริกํ จรมาโน มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ ปาวํ อนุปฺปตฺโต ปาวายํ วิหรติ จุนฺทสฺส กมฺมารปุตฺตสฺส อมฺพวเน’’ติฯ อถ โข ปาเวยฺยกา มลฺลา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข ปาเวยฺยกา มลฺลา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อิธ, ภนฺเต, ปาเวยฺยกานํ มลฺลานํ อุพฺภตกํ นาม นวํ สนฺธาคารํ อจิรการิตํ โหติ อนชฺฌาวุฏฺฐํ สมเณน วา พฺราหฺมเณน วา เกนจิ วา มนุสฺสภูเตนฯ ตญฺจ โข, ภนฺเต, ภควา ปฐมํ ปริภุญฺชตุ, ภควตา ปฐมํ ปริภุตฺตํ ปจฺฉา ปาเวยฺยกา มลฺลา ปริภุญฺชิสฺสนฺติฯ ตทสฺส ปาเวยฺยกานํ มลฺลานํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายา’’ติฯ อธิวาเสสิ โข ภควา ตุณฺหีภาเวนฯ

[298] อถ โข ปาเวยฺยกา มลฺลา ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา เยน สนฺธาคารํ เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา สพฺพสนฺถริํ [สพฺพสนฺถริํ สนฺถตํ (ก.)] สนฺธาคารํ สนฺถริตฺวา ภควโต อาสนานิ ปญฺญาเปตฺวา อุทกมณิกํ ปติฏฺฐเปตฺวา เตลปทีปํ อาโรเปตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุฯ